Euskal Herriaren formakuntza Aro Berrian zehar (Kultura eta Gizartea, XV-XIX mendeak) / La formación de lo vasco en la Edad Moderna (cultura y sociedad, Siglos XV-XIX)
Tubalen ondorengoak. Euskal Herriaren formakuntza Aro Berrian zehar (Kultura eta Gizartea, XV-XIX mendeak). Los descendientes de Túbal. La formación de lo vasco en la Edad Moderna (cultura y sociedad, Siglos XV-XIX).
***Curso impartido íntegramente en Euskera***
Noiz sortu ziren euskal izatearen funtsezko elementu definitzaileak? Zein modutan pasatu zen tokian-tokiko komunitate multzo bat kultura amankomun bat partekatzera? Zein funtzio bete zuen prozesu honetan euskarak? Ikastaro hau galdera hauek (eta beste asko) erantzutera bideratzen da, aro garaikidearen aurretiko euskal izate eta kulturaren oinarrizko ezaugarrien analisiaren bidez. Ikuspegi pluridisziplinar batetik abiatuta Euskal Herria osatuko zuten lurraldeen historia azaltzen da, hurbilketa kulturala, politikoa, ekonomikoa eta linguistikoa uztartuz. Gaiaren gaineko aurkikuntza eta garapen historiografiko berrienak aurkezten dira, ikasleei gaur egunera arteko ezagutzen sintesi bat eskeintzeko asmotan.
¿Cuándo se crearon los elementos definitorios del ser vasco? ¿Cómo llegaron una serie de comunidades locales, relativamente aisladas, a compartir una cultura común? ¿Qué rol jugó en este proceso la lengua vasca? En este curso se pretenden responder aclarar (y otras muchas) cuestiones mediante un análisis de los rasgos esenciales de fo vasco antes de su configuración contemporánea. Se aborda la Historia de los territorios que, andando el tiempo, formarían Euskal Herria desde una perspectiva pluridisciplinar, combinando enfoques culturales, políticos, económicos y lingüísticos. Se incorporan los desarrollos académicos más recientes para ofrecer a los asistentes una síntesis actualizada de nuestros conocimientos sobre el tema. No obstante, estos contenidos se transmiten en un registro de alta divulgación, asequible para un público formado pero no especializado, que quiera profundizar en el conocimiento de los orígenes de la cultura vasca.
- Lugar y fechas
- Del 8 de noviembre al 14 de diciembre de 2022
De 17:00 a 19:30 h. - Online o presencial
- Puedes elegir la asistencia presencial o la asistencia online en directo.
- UNED 50
Esta actividad forma parte de las actividades del 50 aniversario de la UNED.
- Programa
1. “…diferentequi minçatcen baitira euscal herrian”. Euskal Herria Aro Berrian (XVI-XVIII. Mendeak), errealitate anitz bat.
i. Cantabria, Vizcaya, Provincias Exentas, Euskal Herria. Euskal Herriaren izenak.
ii. “…conservar nuestra limpieza e nobleza”. Funtsezko ezaugarri antropologikoen garapena: kaparetasuna, erlijioa, hizkuntza, etxea, foruak.
iii. “Tratar los asuntos públicos… bajo un gran árbol”. Kultura eta erakundeak. Tokian-tokiko biltzarretatik Batzar Orokor eta Gorteetara.
2. Baserritarrak eta merkatariak, edo baserritar merkatariak. Ekonomia, landa gunetik inperiora.
i. “…se llaman Echejaunas”. Etxea eta baserria: ekoizpena, kontsumoa eta identitate nobiliarioa.
ii. Inperioaren ekonomia: burdinolak, ontziolak eta merkatariza.
iii. Euskal herritaren dietaren aldaketak.
iv. Euskal ekonomiaren gorakada eta krisiak.
3. Euskal Herritarren kultura, hizkuntza eta erlijioa (XVI-XVIII. mendeak).
i. Errealitate linguistikoak: euskara, gaztelena, frantsesa, gaskoia.
ii. Euskararen apologista eta etsaiak.
iii. Euskaldun fededun, ortodoxia eta heterodoxia. Aro Berriko euskal herritarren kristautasuna.
iv. Sorginak, baserritarrak, monjak… eta andra nobleak. Emakumeen irudikapen eta rolak.
4. “Infanzones de abarcas y garrotes”. Elkarlaguntza eta gatazka dinamikak (XV-XIX. mendeak)
i. Ahaide Nagusiak eta izenik gabeko kapareak. Bando-gerren amaiera eta paktu forala.
ii. Errealitate global bat. Euskal herritarrak Monarkia Hispanikoan.
iii. Adiskidetasuna puskatzen denean: matxinadak eta erreboltak.
iv. Bortizkera, gerra zibila eta kultura tradizionalaren gainbehera: Iraulzta Frantsesetik Lehen Gudate Karlistara (1793-1839).
..................
1. “…diferentequi minçatcen baitira euscal herrian”. El País Vasco en la Edad Moderna (siglos XVI-XVIII), una realidad heterogénea.
i. Cantabria, Vizcaya, Provincias Exentas, Euskal Herria. Los nombres del País Vasco.
ii. “…conservar nuestra limpieza e nobleza”. La progresiva definición de los elementos antropológicos esenciales: hidalguía, religión, lengua, casa, fueros.
iii. “Tratar los asuntos públicos… bajo un gran árbol”. La plasmación institucional. De los biltzar locales a las Juntas Generales.
2. Aldeanos y comerciantes o aldeanos comerciantes. La economía, del caserío al imperio.
i. “…se llaman Echejaunas”. Casa y caserío: producción, consumo e identidad nobiliaria.
ii. La economía del imperio: ferrerías, astilleros y comercio.
iii. La transformación de la dieta de los vascos, ¿el origen de una tradición culinaria?
iv. Expansiones y crisis de la economía vasca.
3. “Infanzones de abarcas y garrotes”. Dinámicas sociales de cooperación y de conflicto (siglos XV-XIX)
i. Parientes Mayores e hidalgos sin nombre. El final de la lucha de bandos y el pacto foral.
ii. Una realidad global. Familias de vascos y navarros en la Monarquía Hispánica.
iii. Cuando el consenso falla. Matxinadas y revueltas.
iv. La gran violencia: de la Revolución francesa a la Primera Guerra Carlista (1793-1839).
4. Cultura, lengua y religión de los vascos (siglos XVI-XVIII).
i. Realidades lingüísticas: euskera, castellano, francés y gascón.
ii. Apologistas y detractores del euskera.
iii. Euskaldun fededun, ortodoxia y heterodoxia. El cristianismo de los vascos en la Edad Moderna.
iv. Brujas, aldeanas, monjas… y señoras. El rol de la mujer.
- martes, 8 de noviembre
- 17:00-19:30 h. 1 saioa
- Andoni Artola Renedo Euskal Herriko Unibersitateko Aro Berriaren Historiako irakaslea da. Aurretik, Clermont-Auvergne unibertsitatean eta Paris I Panthéon Sorbonne unibertsitateko Institut d'Histoire de la Révolution Française-ean ikertzaile izan da.
- 17:00-19:30 h. 1 saioa
- miércoles, 9 de noviembre
- 17:00-19:30 h. 2 saioa
- Andoni Artola Renedo Euskal Herriko Unibersitateko Aro Berriaren Historiako irakaslea da. Aurretik, Clermont-Auvergne unibertsitatean eta Paris I Panthéon Sorbonne unibertsitateko Institut d'Histoire de la Révolution Française-ean ikertzaile izan da.
- 17:00-19:30 h. 2 saioa
- martes, 22 de noviembre
- 17:00-19:30 h. 3 saioa
- Andoni Artola Renedo Euskal Herriko Unibersitateko Aro Berriaren Historiako irakaslea da. Aurretik, Clermont-Auvergne unibertsitatean eta Paris I Panthéon Sorbonne unibertsitateko Institut d'Histoire de la Révolution Française-ean ikertzaile izan da.
- 17:00-19:30 h. 3 saioa
- miércoles, 23 de noviembre
- 17:00-19:30 h. 4 saioa
- Andoni Artola Renedo Euskal Herriko Unibersitateko Aro Berriaren Historiako irakaslea da. Aurretik, Clermont-Auvergne unibertsitatean eta Paris I Panthéon Sorbonne unibertsitateko Institut d'Histoire de la Révolution Française-ean ikertzaile izan da.
- 17:00-19:30 h. 4 saioa
- martes, 29 de noviembre
- 17:00-19:30 h. 5 saioa
- Andoni Artola Renedo Euskal Herriko Unibersitateko Aro Berriaren Historiako irakaslea da. Aurretik, Clermont-Auvergne unibertsitatean eta Paris I Panthéon Sorbonne unibertsitateko Institut d'Histoire de la Révolution Française-ean ikertzaile izan da.
- 17:00-19:30 h. 5 saioa
- miércoles, 30 de noviembre
- 17:00-19:30 h. 6 saioa
- Andoni Artola Renedo Euskal Herriko Unibersitateko Aro Berriaren Historiako irakaslea da. Aurretik, Clermont-Auvergne unibertsitatean eta Paris I Panthéon Sorbonne unibertsitateko Institut d'Histoire de la Révolution Française-ean ikertzaile izan da.
- 17:00-19:30 h. 6 saioa
- martes, 13 de diciembre
- 17:00-19:30 h. 7 saioa
- Andoni Artola Renedo Euskal Herriko Unibersitateko Aro Berriaren Historiako irakaslea da. Aurretik, Clermont-Auvergne unibertsitatean eta Paris I Panthéon Sorbonne unibertsitateko Institut d'Histoire de la Révolution Française-ean ikertzaile izan da.
- 17:00-19:30 h. 7 saioa
- miércoles, 14 de diciembre
- 17:00-19:30 h. 8 saioa
- Andoni Artola Renedo Euskal Herriko Unibersitateko Aro Berriaren Historiako irakaslea da. Aurretik, Clermont-Auvergne unibertsitatean eta Paris I Panthéon Sorbonne unibertsitateko Institut d'Histoire de la Révolution Française-ean ikertzaile izan da.
- 17:00-19:30 h. 8 saioa
- martes, 8 de noviembre
- Asistencia
- Esta actividad permite al estudiante participar con asistencia presencial o asistencia online en directo, sin necesidad de ir al centro.
- Inscripción
Matrícula Ordinaria Precio Gratuita - Dirigido por
- Iñaki Bazán Díaz
- Geografia eta Historian lizentziatua UPV/EHUn, eta aparteko saria jaso duen doktorea, Geografia eta Historian, unibertsitate berean. EHUko Historiako irakaslea eta Gasteizko UNEDeko Ikastetxe Elkartuko irakasle-tutorea da.
- Ponente
- Andoni Artola Renedo
- Euskal Herriko Unibersitateko Aro Berriaren Historiako irakaslea da. Aurretik, Clermont-Auvergne unibertsitatean eta Paris I Panthéon Sorbonne unibertsitateko Institut d'Histoire de la Révolution Française-ean ikertzaile izan da.
- Dirigido a
- Dibulgazio zientifiko serioaren erregistroan emango den ikastaroa da hau. Historian oinarrizko formakuntza daukan publikoa du helburu, espezializatua ez dagoena, alegia.
Este curso está dirigido a todas las personas interesadas en el estudio de la cultura vasca. - Titulación requerida
Ez dago.
Ninguna.
- Objetivos
- Ikastaroan euskal kulturaren jatorri eta oinarrietan akademikoki sakontzeko behar diren elementuak eta ezagutzak transmitizen dira.
En el curso se transmiten los elementos y conocimientos necesarios para profundizar académicamente en los orígenes y fundamentos de la cultura vasca. - Metodología
- Klase magistralak, talde-hausnarketak eta ariketak.
Clases magistrales, reflexiones grupales y ejercicios. - Colaboradores
Organiza
Financia
- Objetivos de Desarrollo Sostenible
Esta actividad impacta en los siguientes Objetivos de Desarrollo Sostenible:
- Más información
- UNED Vitoria-Gasteiz
Pedro de Asúa, 2
01008 Vitoria - Gasteiz Álava
945 244 200 / secretaria.alumnos@gasteiz.uned.es